کوپلیمر یا بسپار ناهمگن به انگلیسی Copolymer ، پلیمری مشتق شده از بیش از یک نوع مونومر است. از ویژگی های متمایز کننده کوپلیمرها می توان به خواص ضربه ای بهتر، شفافیت بیشتر، خواص مه کمتر، کاهش نقطه ذوب و افزایش انعطاف پذیری و … اشاره داشت.
کوپلیمرها کاربردهای فراوانی دارند که از جمله آن ها می توان به اکستروژن لوله ، قالب گیری و فیلم های دمشی ، شکل دهی حرارتی ، قالب گیری تزریق برای لوازم خانگی و … اشاره داشت.
- کوپلیمر چیست ؟
پلیمرها با توجه به مونومر موجود در واکنش به دودسته هموپلیمر و کوپلیمر تقسیم می‌شوند. وقتی پلیمری تنها از اتصال مونومرهایی ( یا مولکول‌های کوچک ) از یک نوع به یکدیگر ساخته شود یک هموپلیمر نام دارد. اما وقتی دو نوع مونومر متفاوت در یک زنجیر یکسان پلیمر قرار می‌گیرند پلیمر یک کوپلیمر نامیده می شود.
کوپلیمرهای به دست آمده از کوپلیمری شدن دو نوع مونومر مختلف را بیوپلیمر می نامند ، و آن هایی که از سه و یا چهار مونومر تشکیل می شوند را ، به ترتیب تریپلیمر و کواترپلیمر می نامند. برتری کوپلیمر ها نسبت به هموپلیمر ها این است که در آن ها می‌توان مونومرهایی با ویژگی‌های مطلوب را در واکنش کوپلیمریزاسیون شرکت داد.
- انواع کوپلیمر ؟
کوپلیمرها با توجه به نحوه چیدمان مونومرهایشان انواع مختلفی دارند از جمله ، کوپلیمرهای دسته‌ای، متناوب، تصادفی و پیوندی. در ساختار کوپلیمرهای دسته ای بیش از یک نوع هموپلیمر وجود دارد که به‌واسطه پیوند کووالانسی به‌صورت دسته‌ای به یکدیگر متصل شده‌اند. در کوپلیمرهای متناوب ، واحدهای مونومری تکرارشونده به‌صورت یک‌درمیان درون زنجیره پلیمری قرار گرفته‌اند. همچنین در کوپلیمرهای تصادفی نیز مخلوطی از واحدهای مونومری تکرارشونده هستند که به‌صورت تصادفی در زنجیره پلیمری توزیع شده‌اند. در کوپلیمرهای پیوندی نیز شاخه‌های جانبی روی زنجیره اصلی هموپلیمری قرار می‌گیرند.
- خواص کوپلیمر ها ؟
خواص این ماده به روشنی بستگی به نحوه توزیع واحدهای A و B در زنجیرهای کوپلیمر دارد. اگر مونومرهای A و B با هم واکنش دهند و یک کوپلیمر را به وجود آورند این مواد اغلب خواص کاملا متفاوتی نسبت به مخلوط فیزیکی دو هموپلیمر جداگانه A و B خواهد داشت.
توزیع مونومرها نباید الزاما برابر نسبت غلظت مونومرهای A و B موجود در مخلوط اولیه باشد. بطور کلی در یک کوپلیمر متشکل از مونومر A و B ، در صورتی که مونومر A فعالتر باشد کوپلیمری که در مراحل اولیه تشکیل می شود از A نسبت به B غنی‌تر است اما در مراحل بعدی واکنش از آنجا که غلظت مونومر A کم خواهد شد ، کوپلیمر تشکیل شده بیشتر شامل B خواهد بود.
- لینک های مرتبط : مواد اولیه پلاستیک و پلیمر ، رزین کوپلیمر
