زایلین مخلوط یا زائلین مخلوط با نام شیمیایی دی متیل بنزن یک هیدروکربن آروماتیک است که معمولا از متیلاسیون بنزن و تولوئن تولید می گردد. این ماده در حقیقت مایعی بی رنگ ، شفاف ، سمی ، قابل اشتعال است که غالبا به عنوان حلال از آن در صنایع مختلف استفاده می شود.
این ماده با فرمول مولکولی C6H4(CH3)2 از یک حلقه بنزن با دو گروه متیل متصل در موقعیتهای مختلف تشکیل شده است. گرید آزمایشگاهی با تجاری آن که در صنعت منظور از آن دقیقا همان مخلوط زایلین است از چهل و پنج تا شصت درصد مخلوط زایلین و بیشتر از بیست درصد اورتو و پارا زایلین و اتیلنبنزن تشکیل شده.
زایلین مخلوط چیست ؟
زایلین مخلوط (Mixed Xylene) یک ترکیب آروماتیک است که از زایلینهای مختلف تشکیل شده است. زایلین یک ترکیب آلی با فرمول شیمیایی C₆H₄(CH₃)₂ است و دارای سه ایزومر مختلف یعنی ارتو-زایلین، متا-زایلین و پارا-زایلین میباشد. زایلین مخلوط، مخلوطی از این سه ایزومر است.
تاریخچه زایلین
زایلین برای نخستین بار در سال 1850 توسط یک شیمیدان فرانسوی به نام آگوست کاهور شناسایی شد. بین سالهای 2000 تا 2014، حدود 577.6 میلیون تن از این ماده کاربردی تولید گردید. هر ساله، تقاضای جهانی برای تولید زایلین بیش از 60 میلیون تن تخمین زده میشود.
سنتز زایلین مخلوط چیست؟
سنتز زایلین مخلوط شامل تولید سه ایزومر اصلی زایلین—اورتو زایلین، متا زایلین و پارا زایلین—است. این فرآیند معمولاً از طریق چندین روش انجام میشود که در زیر به برخی از آنها اشاره میشود:
- الکیلاسیون بنزن: یکی از روشهای اصلی تولید زایلین، الکیلاسیون بنزن با استفاده از متانول یا پروپان است. در این روش، بنزن و یک آلکین (مانند پروپیلن) با هم واکنش داده و زایلین تولید میشود.
- فرآیند ریفرمینگ کاتالیزوری: در این روش، نفتا یا سایر هیدروکربنها تحت شرایط خاص و با استفاده از کاتالیزورها به زایلین تبدیل میشوند. این فرآیند به تولید ترکیبات آروماتیک، از جمله زایلین، کمک میکند.
- متیلاسیون تولوئن: در این روش، تولوئن با متیل گروهها ترکیب شده و زایلین تولید میشود. این فرآیند میتواند به صورت صنعتی انجام گیرد.
- پروسههای بیوشیمیایی: تحقیقات جدید به دنبال استفاده از میکروارگانیسمها برای تبدیل مواد زیستی به زایلین هستند که میتواند بهعنوان یک روش پایدار و دوستدار محیط زیست در نظر گرفته شود.
زایلین آزمایشگاهی
زایلین آزمایشگاهی (Laboratory Xylene) معمولاً به عنوان یک حلال در آزمایشگاهها استفاده میشود. زایلینها، که به عنوان زایلینهای صنعتی نیز شناخته میشوند، گروهی از ترکیبات آروماتیک با فرمول شیمیایی C₆H₄(CH₃)₂ هستند که به سه ایزومر اصلی (ارتو، متا و پارا) تقسیم میشوند. در آزمایشگاهها، این ترکیبات معمولاً به عنوان حلالهای غیرآب، برای حل کردن مواد مختلف و در برخی فرآیندهای شیمیایی استفاده میشوند.
مزایا و ویژگی های زایلین مخلوط
این ماده دارای عدد اکتان بالا و همچنین فشار بخار پایین بوده و همچنین یک حلال بسیار عالی است که معمولا هنگامی که نیاز است خشک کردن کند تر صورت پذیرد به جای تولوئن استفاده می شود.
کاربرد زایلین مخلوط
این ماده در تولید محصولات مختلف در بخش های گوناگون صنعت برای مثال در دندان پزشکی در آزمایشگاه بافت شناسی برای پردازش بافت ، رنگ آمیزی و پوشش لغزش ، در درمان مجدد ریشه به عنوان حلال توسط گوتا پرکا ، در صنایع چرم سازی ، لاستیک سازی و چاپ ، در تولید رنگ ، چسب ، جلا دهنده ، روان کننده و جوهر ، آبکاری ، کاغذ ، مواد شوینده و پاک کننده ، در مقادیر کم در سوخت هواپیما ، بنزین و دود سیگار ، به عنوان مکمل همراه بنزن به بنزین اضافه می شود و در واکنشهای سنتزی به عنوان واسطه مورد استفاده قرار می گیرد.
مضرات و خطرات زایلین
زایلین به عنوان یک مخلوط گاز قابل اشتعال، در دماهای زیر 17 درجه سانتیگراد میتواند آتش بگیرد. جالب است که آب و دیگر مایعات معمولی برای خاموش کردن آتش ناشی از این ماده مؤثر نیستند، زیرا قادر به کاهش دمای زایلین نیستند.
بخارات زایلین به شدت سمی هستند و تماس آن با چشم ممکن است مشکلاتی چون قرمزی، خارش و سوزش بینی و گلو ایجاد کند و در موارد شدیدتر، آسیبهای جدیتری به همراه داشته باشد. استنشاق این بخارات میتواند منجر به علائمی مانند تهوع، سردرد و بیحالی شود. در چنین شرایطی، باید فوراً اکسیژن به فرد آسیبدیده داده شود.
مصرف این ماده شیمیایی میتواند به تحریک سیستم عصبی مرکزی منجر شود و در مواردی نیز باعث مسمومیت، اختلالات کلیوی و عصبی، از دست دادن شنوایی یا حتی مرگ گردد. به همین دلیل، تماس زایلین با پوست و لباس باید به شدت اجتناب شود. در حین جابجایی زایلین، استفاده از دستکش، لباسهای حفاظتی، ماسک و عینک توصیه میشود.
شرایط استفاده و نگهداری زایلین مخلوط
با توجه به این که این ماده جز مواد قابل اشتعال می باشد و بخارات آن در دمای کمتر از 17 درجه می تواند با هوای اتاق مخلوط انفجاری تشکیل دهد لذا لازم است در انبار در شرایط ایمنی مناسب نگهداری شود.همچنین با در نظر گرفتن این نکته که بخارات این ماده سبب تحریک مختصر چشم شده و تماس مستقیم آن با پوست دست موجب تحریک و قرمزی پوست می شود توصیه می گردد به هنگام استفاده ، جابجایی و تماس طولانی مدت با آن از دستکش ، کلاه ، ماسک و لباس ایمنی استفاده نمایید.
تولید زایلین
مخلوط زایلین به عنوان دومین محصول آروماتیک پرکاربرد در صنایع شیمیایی جهان شناخته میشود. این مخلوط در رتبهبندی اهمیت، پس از بنزن و قبل از تولوئن قرار دارد. تولید زایلین از روشهای مختلفی انجام میشود که یکی از رایجترین آنها فرآیند ریفرمینگ کاتالیزوری است.
بخش عمدهای از زایلین تولیدی در پالایشگاهها برای افزایش عدد اکتان بنزین استفاده میشود. همانطور که اشاره شد، زایلین یکی از 30 ماده اصلی است که روشهای تولید آن در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفته است. این مخلوط میتواند بهطور طبیعی از طریق آلکیلاسیون در نفت خام تولید شود و همچنین بهصورت صنعتی از بنزن یا از طریق متیلاسیون تولوئن بهدست آید.
استعلام قیمت و خرید زایلین
برای استعلام قیمت زایلین مخلوط و یا خرید و فروش انواع زایلین فقط کافیست با شرکت بازرگانی پیلار تجارت تماس بگیرید.
سوالات متداول
نقطه جوش زایلین چقدر است؟
نقطه جوش زایلین بسته به ایزومر آن متفاوت است:
- ارتو-زایلین (Ortho-Xylene): حدود 144-145 درجه سانتیگراد.
- متا-زایلین (Meta-Xylene): حدود 139-140 درجه سانتیگراد.
- پارا-زایلین (Para-Xylene): حدود 138-139 درجه سانتیگراد.
زایلین مخلوط (Mixed Xylene) که ترکیبی از این ایزومرها است، معمولاً نقطه جوش در محدودهای از این مقادیر خواهد داشت، بسته به نسبت ایزومرها در مخلوط.
دانسیته زایلین چقدر است؟
دانسیته زایلین نیز بسته به ایزومر آن متفاوت است، اما به طور کلی، دانسیته زایلینها در حدود ۰.۸۵ تا ۰.۹۰ گرم بر سانتیمتر مکعب (g/cm³) است. به طور خاص:
- ارتو-زایلین: حدود 0.88 g/cm³
- متا-زایلین: حدود 0.87 g/cm³
- پارا-زایلین: حدود 0.88 g/cm³
این مقادیر ممکن است بسته به دما و فشار محیط کمی متفاوت باشند.
- لینک های مرتبط: ایزوپروپیل الکل ال جی