اخرا چیست و چه کاربردی دارد؟

اخرا (Ochre) یک رنگدانه طبیعی موجود در خاک و ترکیبی از اکسید آهن و مقادیر مختلف رس و ماسه است. اخرا در واقع خانواده ای از رنگدانه هاست که طیفی از رنگ های زرد تا نارنجی پررنگ یا قهوه ای را شامل می شود که ماده اصلی همه آنها اکسید یا هیدروکسید آهن lll است.

پودر اخرا ماده ای با فرمول شیمیایی Fe2O3 است که در آب نامحلول و از نظر حرارتی بسیار پایدار است. بعلت قیمت خرید و فروش مناسب سنگ و پودر اخرا در ساخت اجزای سبک در صنعت هوا و فضا، تولید کاسه های سفالی و سرامیکی و در صنایع پیشرفته الکترونیکی استفاده می شود.

این ماده می تواند یک جایگزین مناسب و مقرون به صرفه از نظر اقتصادی برای اکسید آهن در عایق بندی، روکش بیرونی کشتی ها و خودروها، تولید سیمان، محصولات بتونی، آسفالت، کاشی وغیره  باشد. این ماده هیچ نوع گاز یا زباله سمی تولید نکرده و محیط زیست دوست است.

خاک اخرا یک ماده معدنی با مقاومت بالا در برابر تغییر رنگ در اثرعوامل محیطی و گذشت زمان است و به دلیل ایجاد رنگ یکنواخت در تولید  رنگ های صنعتی، رنگ های ساختمانی و ساخت ضد زنگ ها کاربرد گسترده ای دارد.

تاریخچه استفاده پودر اخرا

اکسید آهن یکی از رایج ترین مواد معدنی موجود در کره زمین است و شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد رنگدانه زرد و قرمز آن در طول تاریخ و در باستان توسط تمدن‌های مختلف در قاره های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. کاربرد این ماده برای نقاشی در استرالیای باستان رواج داشته است.

پودر اخرا در تاریخ باستان شناسی تقریباً همزمان با انسانهای مدرن ظاهر می شود و کاربرد آن از حدود ۱۰۰۰۰۰ سال پیش در عصر میان سنگی رواج پیدا کرده است. این ماده در گذشته برای حکاکی مورد استفاده قرار گرفته است. بنابراین ، مطالعات باستان شناسی در مورد استفاده از آن می تواند بینش تازه ای از رشد ادراکی اجداد اولیه ما ارائه دهد.

نکته :

این ترکیب شیمیایی علاوه بر کاربرد به عنوان رنگ در طول تاریخ برای درمان زخم های پوستی حیوانات ، به عنوان دفع کننده حشرات و برای جلوگیری از خونریزی یا محافظت از نور خورشید استفاده شده است که ممکن است اولین کاربردهای این ماده به عنوان دارو باشد.

این ماده دارای خواص ضد باکتریایی است و از تجزیه کلاژن جلوگیری می کند و در گذشته از آن برای برنزه کردن پوست نیز استفاده می شده است. هیچ مدرک مستقیمی در مورد استفاده از این ماده به عنوان ماده برنزه کننده در قدیم وجود ندارد ولی قطعاتی از آن در ساحل پیدا شده که بر روی مواد نرمی مانند پوست مالیده شده اند.

فرایند صنعتی ساخت این رنگدانه ها توسط دانشمند فرانسوی ژان ایتین آستیر در دهه ۱۷۸۰ توسعه یافت. او مجذوب صخره های خشتی قرمز و زرد محل زندگی خود بود و فرآیندی را برای ساختن رنگدانه در مقیاس وسیع اختراع کرد.

مهاجران اروپایی از این ماده به عنوان ترکیب نگهدارنده و رنگدانه استفاده می کردند. به عنوان مثال از ترکیب آن با روغن برای رنگ کردن بادبان های استفاده می کردند تا ماندگاری آنرا در برابر تغییرات آب و هوایی افزایش دهد. بادبان های پوشیده شده از این ماده بسیار بادوام ، نرم و ضد آب بودند.

بسیاری از رنگدانه های قرمز و زرد اخرا در تابلوهای هنری سنگی در سراسر جهان وجود دارد و شواهد ثابت شده ای وجود دارد که نشان می دهد ۳۰،۰۰۰ سال پیش این ماده به عنوان رنگ کاربرد داشته است.

انواع خاک اخرا

خاک اخرای زرد : این ماده از هیدروکسید آهن آبدار یا لمونیت و فرمول شیمیایی (FeO(OH تشکیل شده است.

خاک اخرای سرخ :  همان هماتیت معدنی یا اکسید آهن خشک با رنگ قرمز و فرمول ساختاری Fe2O3 است که کاربردهای فراوانی دارد.

خاک اخرای بنفش : در واقع همان رنگدانه قرمز با اندازه ذرات درشت تر است.

خاک اخرای قهوه ای : نوعی اکسید آهن آبدار با فرمول شیمیایی  FeOOHاست که با نام ژئوتیت شناخته می شود.

سی ینا Sienna و آمبر Umber نیز از برخی دیگر از انواع این رنگدانه هستند.

کاربردهای اخرا چیست ؟

این ماده به عنوان چسب استفاده می شود زیرا پودر آن یک ماده مؤثر در چسب های رزینی برای نصب ابزار بر روی دستگیره یا محورهای مختلف است.

این ترکیب بیشتر به عنوان یک محافظت کننده در برابر نور آفتاب شناخته می شود. خمیر بدست آمده از این ماده برای محافظت از پوست در برابر نور خورشید و همچنین جلوگیری از گزش حشرات مورد استفاده قرار می گیرد.

از نظر علمی  ثابت شده است این ماده که اثرات اشعه فرابنفش خورشید را مهار می کند و هنوز هم در برخی قبایل به عنوان ضد آفتاب مورد استفاده قرار می گیرد.