رنگ چیست؟
رنگ یک انعکاس از نور است که به اشکال گوناگون وارد می‌شود و این انعکاس یک تنوع وسیع از پدیده‌ها و شکل‌ها را در بر می‌گیرد. به عبارت دیگر اگر یک بخش کوچک از طول موهای نورمرئی توسط ماده جذب شود، باعث ایجاد رنگ می‌شود.
رنگشناسی چیست؟
یادگیری تئوری رنگها و آشنایی با چرخه رنگ و هارمونی رنگ برای هنرمندان، یکی از ساده‌ترین موضوعات است که می‌توانید قبل از وارد شدن به حوزه هنری مورد علاقه‌تان به آن علاقه‌مند شوید. استفاده از این مفاهیم در نقاشی، هنرهای تجسمی، ساخت میزهای رزینی، و حتی در رنگشناسی زیورآلات و ظروف رزینی، یکی از چالش‌های اصلی برای هنرمندان این حوزه‌ها محسوب می‌شود.
همگی این رنگها زنده و روح‌دار به نظر می‌آیند و مثل کلمات، می‌توانند گوینده‌اند. یوهان ایتن، اولین شخصی بود که درباره عناصر رنگها نظر داد و می‌گوید کسی که می‌خواهد استاد رنگشناسی شود، باید هر رنگ را در ترکیب با رنگهای دیگر در نظر گرفته و آن را احساس کرده و سپس تجربه کند.
رنگها چند دسته اند؟
به طور کلی، رنگها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- رنگهای خنثی: این رنگها در طیف رنگی خود وجود ندارند و از ترکیب دیگر رنگها به وجود می‌آیند. رنگهای خنثی شامل سیاه، سفید، خاکستری، بژ و قهوه‌ای می‌شوند و ممکن است اثرات مثبت یا منفی داشته باشند.
- رنگهای گرم: این رنگها محرک سیستم عصبی هستند و احساسات را تشدید می‌کنند. آنها به وضوح قابل رویت هستند و توجه را جلب می‌کنند. رنگهای قرمز، نارنجی، زرد، سبز و ارغوانی از جمله رنگهای گرم هستند.
- رنگهای سرد: این رنگها آرامش بخش هستند و هارمونی آنها در محیط‌های مختلف بیشتر است و به طور زیاد در چشم نمی‌آیند. رنگهای آبی، نیلی، و سبز از جمله رنگهای سرد هستند.
رنگ و نور
نور سفید از تمام رنگهای طیف تشکیل شده است. اگر یک بخش بسیار کوچک از طول موج‌های نور سفید توسط یک ماده جذب شود، سایر طول موج‌ها توسط ماده منعکس می‌شوند و چشم انسان این ترکیب طول موج‌هایی که از ماده منعکس شده است را مشاهده می‌کند. به عنوان یک نمونه، هنگامی که نور سفید از طیف کاملی از رنگها به گل سرخ تابیده می‌شود، همه رنگها جذب می‌شوند به جز رنگ قرمز که به سوی چشم ما منعکس می‌شود.
رنگ و پوشش
رنگ در مواردی که به هر گونه مایع، ماده شبه مایع یا ترکیب صمغ‌مانندی که در هنگام اعمال به سطحی جامد، لایه نازکی ایجاد می‌کند، به‌کار گرفته می‌شود. این استفاده از رنگ دو اهداف اساسی را دارد: تزئین و حفاظت از سطوح مختلف، از جمله سطوح داخلی و خارجی.
رنگ به‌عنوان یک محصول نیمه تمام شده شناخته می‌شود، به این معنی که وظیفه نهایی خود را پس از استفاده توسط کاربر انجام می‌دهد و در مرحله پایانی فرآیند قرار می‌گیرد.
رنگ و زندگی حرفه‌ای
بریم که به بررسی رنگ در زندگی حرفه‌ای بپردازیم ؛
رنگ و لباس‌های اداری
پوشیدن لباس‌های با رنگ خاکستری تیره، مشکی یا آبی سیر می‌تواند به شما ظاهری موفق، آگاه و جدی بخشد. انتخاب پیراهن سفید و ساده نیز می‌تواند احترام و رسمیت را نشان دهد. از طرفی، پیراهن‌های بژ یا غیرسفید، تصویر محافظه‌کارانه و ملایم‌تری از شما ایجاد خواهد کرد.
رنگ و دفتر کار
استفاده از دیوارهای آبی کمرنگ نسبت به سفید، آرامش را افزایش می‌دهد و توجه بیشتری جلب می‌کند. استفاده از اسباب اثاثیه با رنگهای زرشکی یا ارغوانی تیره نیز می‌تواند محیط کار را جلل جلوه دهد.
ارتباط و وابستگی
در مثال‌های مختلف، انتخاب رنگهای آبی یا سبز تیره برای لباس‌های پلیس و نظامی به عنوان نمادهای قدرت و ابهت مطرح شده است. همچنین، در بیمارستان‌ها اغلب از رنگ سبز کمرنگ برای ملافه و لباس‌ها استفاده می‌شود؛ زیرا این رنگ اثر آرامشبخش و تسکین‌دهنده دارد.
مزایای تبلیغاتی
رستوران‌ها و فروشگاه‌های غذایی معمولاً از رنگهای قرمز و زرد برای جلب توجه بیشتر در تبلیغات استفاده می‌کنند.
رنگ و ارگونومی
رنگها به عنوان بخشی اساسی از زندگی ما محسوب می‌شوند و تأثیرات آنها بر زندگی انسان به اندازه‌ای بزرگ است که تصور کردن آن دشوار است. تأثیر رنگها را در جوانب مختلف از جمله حالت روحی، کار، خستگی، حوادث، هنر و درک انسان مشاهده می‌کنیم. با توجه به تأثیرات گسترده رنگها در سیستم‌های مختلف و نقش آنها در طراحی و توسعه سیستم‌های انسانی، مطالعه ارگونومی و ویژگی‌های رنگها، اثرات آنها بر انسان و روان‌شناسی او، و همچنین فرآیند دریافت و تحلیل رنگها برای مهندسان صنایع و طراحان سیستم‌های صنعتی و خدماتی بسیار حائز اهمیت است. تحقیقات علمی نیز نشان می‌دهد که رنگها به همان اندازه که بر روح و روان انسان تأثیر دارند، بر جسم او نیز تأثیر گذارند.
رنگ و طراحی
عموماً، دکمه‌های حساس، اعلان‌های خطر، و اهرم‌های توقف اضطراری با رنگ قرمز تشخیص داده می‌شوند. برعکس این موضوع، رنگ سبز به عنوان نماد عبور و امنیت شناخته می‌شود. در طراحی اکثر وسایل، استفاده از رنگهای مختلف در بخش‌های مختلف برای بهبود وضوح وظایف، یک ضرورت غیرقابل اجتناب محسوب می‌شود.
مفهوم رنگ در علایم ایمنی طبق استاندارد ANSI | ||
رنگ | موارد کاربرد | مثال |
قرمز | مواد خاموش کننده آتش | آب، فوم، دی اکسید کربن و هالون |
نارنجی | لوازم الکتریکی | لوله‌های حاوی کابل برق |
| زرد | مواد خطرناک | مواد قابل اشتعال، قابل انفجار، مواد رادیو اکتیو، مواد با فشار زیاد |
سبز | مایعاتی که خطرناک نیستند | آب |
| آبی | گازهایی که خطرناک نیستند | بخار آب |
| بنفش | مواد قلیایی و اسیدی | – |
رنگ و ساختمان
استفاده از رنگهای سرد در اجزای اتاق خواب، امکان فراهم آوردن یک محیط آرامشبخش و بی‌تنش برای خواب به شما را می‌دهد. بهتر است دیوارهای اتاق خواب را با رنگهای ملایم و سرد مانند آبی تیره رنگ کنید. استفاده از رنگ سفید یا کرمی برای قسمت پذیرایی و نشیمنگاه نیز می‌تواند به راحتی اعصاب شما را آرام کند.
در نمای بیرونی ساختمان‌ها، استفاده از دو رنگ متفاوت و متضاد (روشن و تیره) می‌تواند به زیباتر شدن نما کمک کند. و در ساختمان‌های تجاری و اداری، توصیه می‌شود از رنگهای سفید، قرمز تیره و نارنجی استفاده کنید.
رنگ و خودرو
در انتخاب رنگ برای خودرو، معمولاً رنگ مشکی به عنوان نمادی از گمنامی و شیک‌پوشی در نظر گرفته می‌شود. برخی از رنگها، به خصوص آبی و قرمز، به عنوان نشانه‌هایی از خودنمایی و جذابیت راننده محسوب می‌شوند.
همچنین، انتخاب رنگ نقره‌ای یا طلایی ممکن است نماد ثروت و دارایی باشد. رنگ سفید نشانه صلح، آرامش و شادی است، در حالی که رنگ سبز نمایانگر آرامش و احتیاط می‌باشد.
رنگ در طراحی پوستر و وب
برای یک صفحه وب یا یک پوستر، توانایی انتقال مطالب به همراه بیان احساسات و ادراکات طراح آن بسیار مهم است. در این زمینه، از رنگها در طراحی وب بهره گرفته می‌شود. همچنین، باید توجه داشت که آراستگی ظاهری اجسام مختلف در معرض عوامل مخرب محیطی نظیر شرایط جوی، آلودگی هوا، مواد ساینده، روغن و گرد و غبار قرار دارند.
در بسیاری از موارد، جلوگیری از آلودگی سطح اجسام امکان‌پذیر نیست. با این حال، می‌توان با استفاده از ترکیب مناسب رنگها، اثرات آلودگی و کثیفی را در جسم کاهش داد.
ترکیب رنگها برای مقایله با آلودگی و کثیفی
سه روش برخورد با رنگ در این شرایط وجود دارد:
انتخاب رنگ سازگار
در این روش، رنگی انتخاب می‌شود که با رنگ عوامل آلوده‌کننده سازگار باشد؛ هدف این است که جسم به نظر ناپدید بیاید.
انتخاب رنگ مقاوم
رنگی انتخاب می‌شود که حتی در صورت اختلاط جسم با عوامل آلوده‌کننده، همچنان ظاهری قابل قبول داشته باشد. رنگهای یشمی و خاکستری از این دسته رنگها هستند.
انتخاب رنگ ناخوشایند
رنگی انتخاب می‌شود که به محض آلوده شدن، ظاهری ناخوشایند پیدا کند و کاربر را مجبور به تمیزکاری سریع جسم کند. برخی از اجسام با رنگ زرد، به عنوان نماد تاکسی در ذهن بیننده حک می‌شوند. این مسئله در طراحی اجسام بسیار حائز اهمیت است.
فیزیک رنگ
فیزیک رنگ عبارت است از مجموعه‌ای از مفاهیم، روش‌ها، اطلاعات و فرمول‌ها که برای بیان، سنجش، اندازه‌گیری، دوباره تولید و مخابره رنگ در علوم و صنایع مختلف به‌کار می‌رود. رنگ‌سنجی بر اساس تحلیل رفتار نوری اجسام صورت می‌گیرد و تلاش دارد اصول درک رنگی را تحت شرایط تعریف‌شده از روشنایی و مشاهده‌کننده‌ها برای اجسام، به‌منظور دوباره تولید و همانندی آنها، فراهم کند.
در فیزیک رنگ دنبال چه هستیم؟
به‌دلیل محدودیت در توانایی ذهن برای ذخیره رنگ اجسام و جهت اندازه‌گیری، ارزیابی و همانندی، ضروری است که رنگ از حالت کیفی و احساسی به صورت کمی تبدیل شود. این کمی‌سازی رنگ امکان دستیابی به اهداف فوق را فراهم می‌کند. تجزیه نور سفید به صورت طیفی از رنگها در سال 1676 توسط ایزاک نیوتن انجام شد.
رنگهایی که به دست می‌آید، شامل قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش هستند. اگر این رنگها را از طریق یک عدسی دوباره عبور دهیم، رنگ سفید ظاهر می‌شود. این پدیده به نام تجزیه نور و ایجاد رنگهای طیف می‌باشد که در اثر انعکاس نور خورشید و انکسار آن به وجود می‌آید. علاوه بر این، با استفاده از راهکارهای فیزیکی دیگر نیز می‌توان نور سفید و اشعه‌های رنگین را به دست آورد. این شامل ترکیب و تداخل نورهای رنگین، انعکاس آنها، پولاریزاسیون و فلورانس می‌شود.
طیف رنگی چیست؟
هنگامی که نور به یک پرده می‌تابد و تجزیه می‌شود، ما طیف رنگی را مشاهده می‌کنیم. در این طیف، رنگهای مختلفی مانند نارنجی، زرد، قرمز، سبز، آبی، بنفش، و غیره دیده می‌شوند. با عبور این تکه‌های نور از یک عدسی که همگرا باشد، ترکیب کلیه رنگها با یکدیگر رخ می‌دهد و نور سفید دوباره به دست می‌آید. این رنگها به دلیل تابش نور و تجزیه آن به وجود می‌آیند. برای شناسایی رنگهای اصلی در این طیف، نیاز به دقت داریم.
دسته بندی رنگ های طیف حاصل از نور سفید
- قرمز، نارنجی و زرد
- سبز، آبی، نیلی و بنفش
اگر هر دو گروه رنگ را جدا جدا از طریق عدسی عبور دهیم، دو نوع مخلوط رنگ به دست خواهیم آورد که ترکیبشان به نوبه‌ی خود به رنگ سفید می‌رسد. این دو نوع نور رنگی که از مخلوط آنها نور سفید به دست می‌آید، به نام رنگهای مکمل شناخته می‌شوند. هر یک از رنگهای اصلی، مکمل مخلوط همه رنگهای دیگر است.
منظور از رنگهای دیگر، همان رنگهایی است که از تجزیه نور سفید به دست می‌آیند.
رنگها ناشی از امواج نور هستند که چشم انسان قادر است تنها رنگهایی را که طول موج آنها بین 400 تا 700 نانومتر است، ببیند. طول موج و فرکانس هر یک از رنگهای اصلی در هر سیکل به شرح زیر است:
- قرمز: طول موج حدوداً 700 نانومتر، فرکانس حدوداً 430 تریلیون هرتز.
- نارنجی: طول موج حدوداً 620 نانومتر، فرکانس حدوداً 484 تریلیون هرتز.
- زرد: طول موج حدوداً 590 نانومتر، فرکانس حدوداً 509 تریلیون هرتز.
- سبز: طول موج حدوداً 520 نانومتر، فرکانس حدوداً 577 تریلیون هرتز.
- آبی: طول موج حدوداً 475 نانومتر، فرکانس حدوداً 632 تریلیون هرتز.
- نیلی: طول موج حدوداً 450 نانومتر، فرکانس حدوداً 666 تریلیون هرتز.
- بنفش: طول موج حدوداً 400 نانومتر، فرکانس حدوداً 749 تریلیون هرتز.
ترکیب افزایشی رنگها
اگر طیف رنگ حاصل از شکست و تجزیه نور با استفاده از یک منشور را دوباره با یک عدسی همگرا (محدب) ترکیب کنیم، نور سفید دوباره به دست می‌آید. بنابراین، سه رنگ اصلی نور، یعنی قرمز، زرد و آبی، هنگامی که با یکدیگر ترکیب می‌شوند، باز هم نور سفید حاصل می‌شود. این نوع ترکیب رنگ، که در آن میزان روشنایی نور پس از ترکیب اشعه‌های مختلف با یکدیگر افزایش می‌یابد، به آن “ترکیب افزایشی” گفته می‌شود. هنگامی که نورهای رنگین با یکدیگر ترکیب می‌شوند، رنگهای دیگر هم ایجاد می‌شوند؛ به عنوان مثال، از ترکیب افزایشی آبی با قرمز، رنگ بنفش به وجود می‌آید.
ترکیب کاهشی رنگها
ترکیب کاهشی رنگ به نوعی از ترکیب رنگی است که رنگ حاصل، تیره‌تر از رنگهای اولیه می‌شود. به عنوان مثال، اگر دو لایه شفاف به رنگهای قرمز و آبی فیروزه‌ای را روی یکدیگر قرار دهید، رنگ حاصل یک رنگ کاملاً تیره خواهد بود.
خصوصیت ترکیب کاهشی رنگها با استفاده از لایه‌های شفاف رنگهای آبرنگ و ماژیک نیز قابل نمایش است. همچنین، ترکیب مواد رنگی که هنگام مخلوط‌کردن سه رنگ اصلی با یکدیگر، یک رنگ تیره حاصل می‌شود، ترکیب کاهشی نامیده می‌شود.
بررسی ارزش یک رنگ در زمینه کرماتیک (رنگین) نسبت به رنگ آکروماتیک (بی‌رنگ)، وابسته به ترکیبات و هماهنگی آن است. وقتی ترکیبات موزون و هماهنگ وجود داشته باشند، واقعیت رنگ و اثرات آن قابل روئیت هستند، اما در موارد دیگر، حالت‌های متفاوت و جدید به وجود می‌آید. در اینجا تلاش می‌شود با مثال‌های گوناگون، حالات مختلف آن را بشناسیم.
با دقت به دو شکل زیر نگاه کنید:
هماهنگی رنگ ها
هنگامی که درباره هماهنگی رنگها صحبت می‌شود، معمولاً قضاوت روی اثر و عملکرد متقابل دو یا تعداد بیشتری رنگ به عمل می‌آید. تجربیات و آزمایشات مختلف در مورد مطابقت ذهنی رنگها، نقطه نظرهای متفاوتی دارند. اغلب در نظر مردم، رنگهای هماهنگ آنها هستند که از یک خانواده باشند و یا در عین تنوع، با جلوه یکسانی خودنمایی کنند یا رنگهایی که بدون کنتراست (تضاد) در مجاور هم قرار گیرند. به طور کلی عنوان هماهنگی (هارمونی) یا عدم هماهنگی فقط در رابطه با احساس انسان است که به صورت مطلوب بودن یا نبودن وجذاب بودن یا نبودن مطرح می‌گردد.
هارمونی به معنای تعادل و توازن بین قدرتهای رنگی است.
در این باره می‌توانیم یک آزمایش جالب در رابطه با عکس‌العمل فیزیولوژیکی دستگاه دیدمان انجام دهیم: اگر مدتی به یک مربع قرمز خیره شویم و سپس چشم را ببندیم، یک پس‌تصویر که به صورت مربع سبز رنگ است در نظر مان ظاهر می‌شود. (می‌توان یک صفحه کاغذ سفید را با سرعت روی مربع قرمز قرار داد تا مربع سبز در روی صفحه سفید ظاهر شود.) و برعکس اگر به مربع سبز رنگ نگاه کنیم، بعد از مدتی که چشم بسته می‌شود، مربع قرمز رنگ در چشم ظاهر می‌گردد. این آزمایش را می‌توان با بسیاری از رنگها انجام داد و در چشم انسان همیشه رنگها مکمل رنگ نخستین ظاهر می‌شوند. این عکس‌العمل فیزیکی بدن نسبت به رنگهای جستجویی برای ایجاد تعادل و توازن است و احساسی است که تضادهای پی در پی را به وجود می‌آورد.
تغییراتی که در ساختمان بینایی به ترتیب ذکر شده به وجود می‌آید، مربوط به حالات مختلف ذهنی و دستگاه عصب بینایی است.
هارمونی رنگها، آرامشبخش است و باعث می‌شود اعصاب ما آرام شود. معمولاً، رنگ خاکستری نیز چنین آرامشی را در ذهن به وجود می‌آورد، که هم از ترکیب سیاه و سفید به وجود می‌آید و هم از رنگهای مکمل؛ یعنی رنگهای اصلی (زرد، قرمز، آبی).
چرخه دوازده‌گانه رنگ
رنگهای اصلی شامل قرمز، آبی، و زرد هستند که به عنوان سه پله رنگی عمل می‌کنند. این سه رنگ اصلی تلاش می‌کنند به یکدیگر نزدیک‌تر شوند و توام با این تحولات، رنگهای میانی به وجود می‌آیند. قرمز به تدریج با روشن‌تر شدن از طریق آمیزش با زرد و عبور از نارنجی و پرتقالی، به زرد نزدیک می‌شود. به همین ترتیب، زرد با پذیرش پله به پله رنگ آبی می‌شود و طیفی از سبز و زنگاری به آبی نزدیک می‌شود. این فرآیند به صورت پیوسته ادامه پیدا می‌کند و رنگ آبی نیز به وسیله پذیرش رنگ قرمز و ایجاد طیفی از کاربنی و بنفش، دوباره به قرمز نزدیک می‌شود.
اتصال دایره میانی به سه طیف، یک مثلث متساوی‌الأضلاع معکوس ایجاد می‌کند. این مثلث، ترکیبی از سه رنگ نارنجی، زنگاری، و بادمجانی را شکل می‌دهد که در اولیه قرمز و زرد، در دومی زرد و آبی، و در سومی آبی و قرمز تقریباً با نسبت یکسانی نمایان می‌شود. این مثلث دوم معکوس به عنوان رنگهای درجه دوم شناخته می‌شوند.
شش رنگ باقی‌مانده در اطراف این دو مثلث در دایره رنگ، ترکیب‌های نابرابر و غیرمنظم از تداخل دو رنگ اصلی هستند. این چرخه، گردونه‌ای است که با یادگیری آن، می‌توانید به تمام دنیای رنگ عبور کنید.
انواع کنتراست
کنتراست همزان ناشی از تأثیر عمومی رنگها بر احساس بینایی است و با رابطه میان رنگهای مکمل ایجاد می‌شود. وقتی با یک رنگ روبرو می‌شویم، چشم و ذهن ما به طور همزمان مکمل آن رنگ را ایجاد می‌کنند. البته این رنگ به صورت ذهنی به وجود می‌آید و ملموس نیست، بلکه فقط احساس می‌شود. وقتی از خاکستری‌ها در ترکیب رنگی استفاده می‌شود، کنتراست همزمان به نحو مؤثرتری احساس می‌شود. کنتراست همزمان نه تنها در میان یک خاکستری و یک رنگ خالص به وجود می‌آید، بلکه در میان دو رنگ که به طور کامل مکمل یکدیگر نیستند نیز اتفاق می‌افتد.
به طور کلی، رنگها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- رنگهای آکروماتیک (بی‌فام): شامل سیاه، سفید، و انواع تیره و روشن خاکستری (تنالیت‌ها) است.
- رنگهای کروماتیک (با فام): شامل رنگهای اصلی، رنگهای درجه دوم، و رنگهای درجه سوم می‌شود.
رنگ های آکروماتیک بی فام
سیاه
سیاه یک رنگ سنگین و باوقار است.
- وقتی که سیاه با رنگهای دیگر مخلوط می‌شود، از درخشش آنها کاسته می‌شود.
- در نقش پس‌زمینه، سیاه باعث افزایش درخشش رنگهای دیگر می‌شود.
- برای کاهش اثرات و شدت رنگهای اصلی (زرد، قرمز، آبی) که در کنار هم قرار می‌گیرند، می‌توان با استفاده از سیاه، تضاد بین آنها را تا حدی کاهش داده و به رنگهای فوق دیگر نیز نمود دیگری اضافه کرد و ارزش رنگی آنها را در کنار مشکی یا خاکستری افزایش داد.
- رنگ سیاه می‌تواند اثرات رنگها را در یکدیگر کاهش دهد. این روش به وفور در تصویرسازی‌های اخیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- حذف رنگ سیاه از حیطه رنگها اولین بار توسط امپرسیونیست‌ها انجام شد، و این اقدام به طور کاملاً منطقی بود و از بین بردن رنگ سیاه ملموساً با “تفکر” همراه بود. آنها اعتقاد داشتند که حذف رنگ سیاه باعث درخشش بیشتر رنگها می‌شود.
سفید
- سفید یک رنگ آرام و قرار ندارد، و نه تنها در حیطه پس‌زمینه رنگهای دیگر را محدود و محصور نمی‌کند، بلکه خود نیز همیشه در حال گریز است.
- وقتی سفید با رنگهای دیگر مخلوط می‌شود، از شدت آنها کاسته و آنها را ملایم می‌سازد. به عنوان مثال، رنگ قرمز تند و نفسانی است که اگر با سفید مخلوط شود، رنگ صورتی حاصل می‌شود که نماد عشق رمانتیک و عاشقانه است.
- سفید در حیطه پس‌زمینه اثر درخشش رنگهای دیگر را کاهش می‌دهد.
خاکستری
- خاکستری رنگی بی‌تفاوت و بی‌شخصیت است و به سرعت تحت تأثیر رنگ مخالف قرار می‌گیرد.
- هنگامی که خاکستری در کنار رنگهای دیگر قرار می‌گیرد، شخصیت و زندگی خود را به دست می‌آورد. این انتقال از لحاظ ذهنی در چشم‌بیننده بوجود می‌آید و متعلق به خود رنگ خاکستری نیست.
- رنگ خاکستری را می‌توان از ترکیب سیاه و سفید و یا دو رنگ مکمل بدست آورد.
- به دلیل اهمیت خاکستری و درجات مختلف آن در نقاشی‌های چینی و ژاپنی، از این رنگ در این هنرها به وفور استفاده می‌شود، که این خاصیت در ریشه‌های هنر کشورهای فوق‌العاده می‌باشد.
- هرگاه لکه‌ای بر روی این زمینه خاکستری قرار گیرد، هاله‌ای از رنگ مکمل آن در اطرافش بوجود می‌آید.
نکته: هنگامی که در تصویرسازی می‌خواهیم رنگهای کروماتیک (رنگین) را در کنار آکروماتیک (سیاه، سفید، خاکستری) قرار دهیم، باید آنها را از حیث ارتفاع (درجه تیره و روشنی) هم اندازه به کار ببریم. در این صورت رنگهای آکروماتیک خاصیت بی‌رنگی خود را از دست داده و به نظر رنگی می‌آیند. این روشی است که نقاشان امپرسیونیست اغلب در آثارشان بکار می‌بردند.
رنگهای آکروماتیک با فام
رنگهای اصلی
منظور از رنگهای اصلی یا درجه اول، رنگهایی هستند که معمولاً از ترکیب هیچکدام از رنگهای دیگر حاصل نمی‌شوند؛ بلکه سایر رنگها از ترکیب آنها با یکدیگر بوجود می‌آیند. این رنگها شامل سه رنگ زرد، قرمز، و آبی هستند.
از ترکیب سه رنگ اصلی با یکدیگر، رنگ سیاه حاصل می‌شود.
معمولاً رنگهای اصلی بصورت خالص در بازار عرضه نمی‌شوند؛ به همین دلیل است که وقتی سه رنگ اصلی را با یکدیگر مخلوط کنید، ممکن است بجای خاکستری کاملاً تیره یا قهوه‌ای بدست آید.
رنگ های ثانویه ، فرعی یا درجه دوم
هر رنگ درجه دوم معمولاً از مخلوط کردن دو رنگ اصلی ساخته می‌شود. به این ترتیب، می‌توان رنگهای درجه دوم را به شکل زیر بدست آورد:
- زرد + قرمز = نارنجی
- زرد + آبی = سبز
- قرمز + آبی = بنفش
رنگ های درجه سوم
این رنگها از مخلوط کردن رنگهای اصلی با رنگهای درجه دوم ساخته می‌شوند. رنگهای درجه سوم عبارتند از:
- زرد نارنجی
- قرمز نارنجی
- قرمز بنفش
- بنفش آبی
- سبز آبی
- سبز زرد
کنتراست به معنای تباین و جدایی است و یکی از اصول پایه‌ای در رشته‌های مختلف هنر است. وظیفه اصلی کنتراست، ایجاد شفافیت و وضوح تصویر است. وجود کنتراست میان رنگها صرفاً به معنای تضاد میان آنها نیست. بلکه بررسی روابط و مقایسه میان آن‌هاست. مشهورترین نظریه در خصوص کنتراست رنگ مربوط به وجود هفت کنتراست رنگ است که به شرح هر یک از آنها می‌پردازیم.
- کنتراست ته رنگ:
برای رسیدن به این کنتراست کافی است که از رنگهای خالص استفاده کنیم. وقتی گفته می‌شود رنگهای خالص، منظور فقط سه رنگ اصلی نیست بلکه همه رنگهای چرخه‌ی رنگ را می‌توان به عنوان رنگ خالص در نظر گرفت.
شدیدترین کنتراست ته رنگ میان سه رنگ اصلی، قرمز، زرد و آبی که هیچ وجه مشترکی از لحاظ رنگین بودن با هم ندارند، به وجود می‌آید. بر همین اساس، کنتراست ته رنگ در میان رنگهای درجه دوم یعنی سبز، نارنجی و بنفش که رنگهای ترکیبی هستند، به مراتب کمتر است. در رنگهای درجه سوم بازار کنتراست، رنگ کاسته خواهد شد.
- کنتراست تیرگی – روشنی رنگ:
تأثیراتی که کنتراست تیرگی – روشنی رنگ روی روابط میان رنگها و مخاطبین یک اثر هنری می‌گذارد، پس از کنتراست ته رنگ از اهمیتی ویژه برخوردار است. میزان تیرگی هر رنگ را می‌توان به طور مناسب با یک درجه از خاکستری بی نام (خاکستری حاصل از ترکیب سیاه و سفید) نشان داد. از این طریق می‌توان به راحتی رنگها را از لحاظ تیرگی و روشنی با هم مقایسه کرد.
- کنتراست رنگ های سرد و گرم:
عموماً احساس سردی و گرمی رنگها مربوط به دریافت و تجربه ما از عناصر موجود در طبیعت است. برخی از رنگها مانند قرمز، زرد و رنگهای مشتق از آنها را به طور عمومی گرم احساس می‌کنیم، در حالی که رنگهایی مانند سبز، آبی و ترکیبات مربوط به آنها را معمولاً سرد و خنک تلقی می‌کنیم. در میان رنگها، قرمز و نارنجی به عنوان پرحرارت‌ترین رنگها و سبزآبی به عنوان سردترین رنگها شناخته می‌شوند. با این حال، برای تعیین سردی یا گرمی رنگها، حد و مرزهای مشخصی وجود ندارد. این مسئله بستگی به رنگهای همجوار و حس درونی مخاطب دارد.
- کنتراست رنگ های مکمل :
هنگامی که دو رنگ مکمل کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، تأثیرگذاری آنها بر یکدیگر به صورتی است که درخشش و قدرت فام آنها به شدت ارتقا پیدا می‌کند. همان‌طور که قبلاً بیان شد، دو رنگ مکمل در چرخه‌ی دوازده رنگی به صورت قطری روبروی یکدیگر قرار می‌گیرند، مانند زرد و بنفش، قرمز و سبز، نارنجی و آبی.
حضور رنگهای مکمل در یک ترکیب بصری می‌تواند در ایجاد رابطه هماهنگ بین رنگها نقش مهمی داشته باشد و حس کمال و درک نو در ارتباط با رنگ به وجود بیاورد.
- کنتراست همزمان :
کنتراست همزمان از تأثیر عمومی رنگها بر احساس بینایی ناشی می‌شود و با تعامل میان رنگهای مکمل ایجاد می‌شود. زمانی که با یک رنگ روبرو می‌شویم، چشم و ذهن به طور همزمان رنگ مکمل آن را پدیدار می‌کنند. این تأثیر به صورت ذهنی و قابل حس شدن است، اما تأثیر گذاری آن بسیار مؤثر است. وقتی از خاکستری‌ها در ترکیب رنگی استفاده می‌شود، کنتراست همزمان به نحو مؤثرتری احساس می‌شود. این کنتراست همزمان نه تنها در میان یک خاکستری و یک رنگ خالص به وجود می‌آید، بلکه در میان دو رنگ که به طور کامل مکمل یکدیگر نیستند نیز رخ می‌دهد.
- کنتراست کیفیت:
در اینجا، کیفیت به معنای حالت خلوص و اشباعت رنگ است. وقتی یک رنگ خالص در کنار رنگهای ناخالص قرار می‌گیرد که با سیاه، سفید یا مکمل خود مخلوط شده‌اند، کنتراست کیفیت رنگ ایجاد می‌شود.
- کنتراست کمیت (وسعت سطح):
کنتراست کمیت مرتبط با رابطه متقابل دو یا چند سطح رنگین از نظر وسعت است. در این کنتراست، نسبت بزرگی سطح رنگها با یکدیگر می‌تواند در ایجاد رابطه هماهنگ میان آنها تأثیرگذار باشد. میزان درخشش و خلوص رنگ و میزان بزرگی سطح یا لکه رنگی نقش اساسی در ایجاد کنتراست کمیت دارند.
رابطه رنگ و فرم
سه رنگ زرد، قرمز، آبی به عنوان رنگهای اصلی شناخته می‌شوند که سایر رنگها از ترکیب این سه رنگ به وجود می‌آیند. همچنین، سه شکل اصلی دایره، مربع و مثلث، پایه و اساس سایر اشکال هستند که از آنها ساخته می‌شوند.
مفاهیم بصری رنگها
زرد
رنگ زرد مناسب برای هر شکلی با نوک تیز و مثلثی است. زرد به عنوان نمایانگر بی‌خوابی، بیداری، هیجان و اضطراب شناخته می‌شود. خطوط عمودی زرد تأثیر بیشتری دارند و خطوط افقی زرد از تأثیر خود کم می‌کنند. با توجه به حس سبکی که زرد القا می‌کند، می‌تواند در بخش بالایی یک کادر قرار گیرد. ترکیب زرد با سفید و نارنجی جذابیت دارد.
آبی
آبی یک رنگ آرام و درون‌گرا است. این رنگ حرکت درون‌گرایانه‌ای دارد و به خوبی با شکل‌های دایره‌ای تطابق دارد. در مثلث، آبی آرامی خود را از دست می‌دهد و فعال می‌شود و مثلث را فعال می‌کند. آبی با خط افقی سازگار است و خط افقی آبی آرامش بیشتری دارد. اگر آبی به شکل عمودی باشد، از سردی و آرامش کم می‌شود و متعادل می‌گردد. در هنرهای قدیم، آبی به عنوان نمایانگر فضا و الهی تعبیر شده است.
تمرکز بر آبی می‌تواند تمرکز ذهن و افکار را ایجاد کند، به‌ویژه اگر آبی دارای شکل دایره باشد که باعث ذخیره نیروها در مرکز خود می‌شود. آبی مکمل – متضاد زرد است.آبی یک رنگ آرام و درون‌گرا است. این رنگ حرکت درون‌گرایانه‌ای دارد و به خوبی با شکل‌های دایره‌ای تطابق دارد. در مثلث، آبی آرامی خود را از دست می‌دهد و فعال می‌شود و مثلث را فعال می‌کند. آبی با خط افقی سازگار است و خط افقی آبی آرامش بیشتری دارد. اگر آبی به شکل عمودی باشد، از سردی و آرامش کم می‌شود و متعادل می‌گردد. در هنرهای قدیم، آبی به عنوان نمایانگر فضا و الهی تعبیر شده است. تمرکز بر آبی می‌تواند تمرکز ذهن و افکار را ایجاد کند، به‌ویژه اگر آبی دارای شکل دایره باشد که باعث ذخیره نیروها در مرکز خود می‌شود. آبی مکمل – متضاد زرد است.
نارنجی
نارنجی نمایانگر جوانی و شادابی است. این رنگ با افزودن کمی سفید، بلوغ زنانه را نشان می‌دهد و با افزودن کمی سیاه، بلوغ مردانه را نمایان می‌سازد. نارنجی به عنوان رنگ سنین 9 تا 16 سال شناخته می‌شود. احساس هیجانی نارنجی کمتر از زرد است و اعتدال بیشتری دارد. در تطابق با شکل، نارنجی به شکل ذوزنقه متناسب است. در خط، خط آزاد و متمایل به عمودی است. نارنجی مکمل – متضاد بنفش است. شکل نارنجی در مثلث به شکل روشن و زردگون ظاهر می‌شود و در مربع به شکل سرخ‌رنگ.
بنفش
رنگ سنین میان 50 تا 65 سالگی است. بنفش در خود حس اندوه و خودگرایی دارد. در فرهنگ چین، بنفش رنگ لباس عزاداران بوده است. بنفش نمایانگر ناباوری، تردید و نفاق است. این رنگ ظاهری زیبا و جذاب دارد و درونی غم‌ناک و پر از عقده‌هاست. بنفش با شکل‌هایی که از تلفیق دایره و چهارگوش به‌وجود می‌آیند، سازگار است. در خط، خط آزاد و متمایل به افقی است. بنفش و قهوه‌ای هر دو رنگهای پاییزی هستند. طعم بنفش طعم گس دارد. در شکل‌های دیگر، بنفش در مربع به شکل قرمز گونه و در مثلث به شکل سرخ‌فام ظاهر می‌شود.
قهوه‌ای
قهوه‌ای از ترکیب سرخ و سیاه یا سرخ گرم و آبی گرم به‌وجود می‌آید. این رنگ طعم تلخ دارد و ظاهر چرکین ولی نیرومند و پرتوان دارد. شکل آن بیضی است.
سرخ و سبز
این دو رنگ معتدل هستند، سرخ اعتدال گرم و سبز اعتدال سرد. این دو رنگ مکمل – متضاد یکدیگر هستند. در سرخ، توان فعالیت بیشتری وجود دارد و در سبز توان آرامش بیشتر است. طعم سرخ شیرین است. رنگ جوانی معمولاً در سنین 25 تا 35 سالگی است. سرخ سرد به رنگ سنین 45 تا 50 سالگی است. سرخ گرم رنگ حق و حقیقت و پیکار است. سرخ به پایان تابستان و آغاز پاییز اشاره دارد. در خط، خط قطری همگن است و شکل آن مربع است.
رنگ های ثروت ساز
تاکید بر اینکه رنگ خود به تنهایی ثروتی ایجاد نمی‌کند و به عنوان عامل اصلی در ساخت ثروت مطرح نمی‌شود. هرچند که رنگها می‌توانند تأثیرگذاری ذهن و رفتار افراد را تحت تأثیر قرار دهند و در زمینه‌های مختلف مانند بازاریابی، برندینگ و طراحی تاثیرگذار باشند. در این زمینه، برخی رنگها ممکن است به عنوان نمادها یا نشانه‌های مشخصی درک شوند که بر تصمیمات مردم تأثیر بگذارند. این تأثیرات ممکن است در زمینه کسب و کارها و حتی در ایجاد تجربه کاربری در وب‌سایت‌ها نیز نقش داشته باشند.
برخی مثال‌های کلی از تأثیر رنگها در برخی زمینه‌ها:
- آبی: اغلب با صلابت، اعتماد به نفس و ثبات مرتبط می‌شود. در برخی صنایع ممکن است به عنوان نماد صداقت و اعتماد در برندینگ استفاده شود.
- قرمز: معمولاً با احساسات قدرت، انرژی و عشق مرتبط است. این رنگ در تبلیغات و برخی بخش‌های خرده‌فروشی به عنوان جلب توجه و ایجاد هیجان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- سبز: با احساسات طبیعت، تازگی و رفاه مرتبط است. در برندهای محصولات طبیعی، زیست‌محیطی و بهداشتی اغلب به عنوان نماد صحت و سلامت استفاده می‌شود.
- زرد: معمولاً با احساسات خوشحالی، انرژی و خلاقیت مرتبط می‌شود. این رنگ ممکن است در تبلیغات و برندهایی که به هیجان و خلاقیت متصل هستند، مورد استفاده قرار گیرد.
مهم است که هر کسب و کار یا برند، بر اساس هدف، جمعیت هدف و موقعیت خود، انتخاب رنگها را مطالعه و تحلیل کند و از تحقیقات بازار و تجربیات گذشته بهره‌مند شود. همچنین، مسئولان بازاریابی و طراحان باید به‌دقت بازار و نیازهای مشتریان خود را در نظر بگیرند.
لینک‌های مرتبط: خرید مواد اولیه رنگ و رزین