در حال حاضر، تقاضای مواد شیمیایی در زمینه‌های مختلف به شدت افزایش یافته است. اما این تنوع و ویژگی‌های متنوع مواد شیمیایی ممکن است منجر به سردرگمی برای افراد شود، زیرا آنها نمی‌توانند به راحتی مواد مورد نیاز خود را پیدا کنند و خرید آنها با اهداف خود هماهنگ نخواهد بود.
در این مقاله، تلاش شده است تا لیستی از مواد شیمیایی آزمایشگاهی و صنعتی موجود در پیلار تجارت، مطابق با کاربردها و گریدهای مختلف آنها تهیه شود. بایستی توجه داشت که مواد شیمیایی بر اساس مصارف خود، در گروه‌های مختلف و گریدهای متفاوتی تقسیم بندی می‌شوند. ما در این مقاله از پیلار تجارت، این مواد در یک دسته بندی مطابق استانداردهای جهانی قرار دادیم.
بنابراین، در انتخاب مواد شیمیایی، مراجعه کنندگان باید به دقت به دسته بندی و گرید مورد نظر خود توجه کنند تا مواد متناسب با نیازهایشان را پیدا کنند.
ماده شیمیایی چیست
ماده شیمیایی به هر نوع ماده‌ای اطلاق می‌شود که از اتم‌ها یا یون‌ها تشکیل شده باشند و دارای خصوصیات شیمیایی خاصی هستند. ماده‌های شیمیایی ممکن است در اشکال مختلفی مانند عناصر شیمیایی، ترکیبات شیمیایی یا مواد مخلوط باشند.
عناصر شیمیایی از یک نوع اتم‌های تشکیل شده‌اند، در حالی که ترکیبات شیمیایی از دو یا بیشتر انواع عناصر با نسبت‌های مختلف تشکیل شده‌اند.
مواد شیمیایی در زمینه‌های مختلفی مانند صنایع، تحقیقات علمی، و پزشکی کاربرد دارند. برخی از این مواد در طبیعت یافت می‌شوند، در حالی که برخی دیگر توسط انسان تولید می‌شوند. اکسیژن، نیتروژن و آب از جمله مواد شیمیایی هستند که در طبیعت یافت می‌شوند.
انواع مواد شیمیایی
مواد شیمیایی معمولاً در پنج گروه اصلی تقسیم بندی می‌شوند. این تقسیم بندی به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از مواد شیمیایی، عملکرد آنها، محل استفاده و نحوه جلوگیری از مشکلات و مضرات آنها پیدا کنیم. این اطلاعات می‌تواند در کنترل و مدیریت بهتر این مواد شیمیایی به ما کمک بسیاری بکند.
- مواد معدنی
- مواد عالی
- مواد آلی شیمیایی
- مواد نیروی برق
- مواد شیمیایی پایه
در ادامه هر دسته رو بیشتر توضیح خواهیم داد.
مواد معدنی
مواد معدنی، موادی هستند که به طور طبیعی در زمین یافت می‌شوند. این مواد معمولاً به صورت سنگ، کانی، کریستال، ماسه در طبیعت یافت می‌شوند و مواد معدنی خودش شامل 4 گروه از مواد شیمیایی می‌شود.
- فلزات (مانند سرب، آهن، آلومینیوم، مس و کبالت)
- غیرفلزها (مانند گوگرد و سیلیسیم)
- کانی‌ها (مانند سنگ‌های آهک و سنگ آهن)
- سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی (مانند الماس، زمرد، و سفیدی)
مواد آلی
مواد آلی موادی هستند که حاوی کربن هستند و معمولاً این مواد شامل زنده‌ها، مواد بیولوژیکی، پلیمرها، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها و اسیدهای آمینه و … می‌شوند. به طور کلی، مواد آلی از زندگی و اجزای زنده مانند گیاهان و جانوران و همچنین موادی که از پسماندهای این موجودات به دست می‌آیند، تشکیل می‌شوند.
اما بهتر است بدانید که در علم شیمی، تعریف آن کمی بیشتر از این است که ما گفتیم و به هر ترکیبی از کربن و دیگر عناصر اشاره دارد، حتی اگر این ترکیبات در طبیعت از زندگی حاصل نشده باشند. مواد آلی به صورت کلی شامل 5 دسته از مواد می‌شود.
- هیدروکربن‌ها (مانند نفت، گاز طبیعی، پارافین کلرید، بنزین و سیکلوهگزانون)
- الکل‌ها و فنول‌ها (مانند اتانول، فنول و ایزوپروپیل الکل کومهو)
- اسیدها (مانند اسید سولفوریک و اسید هیدروکلریک)
- پلیمرها (مانند پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن و پلی‌وینیل الکل)
- آمین‌ها (مانند آمینواسیدها و مواد آروماتیک)
مواد آلی شیمیایی
در قسمت قبل مواد آلی شرح دادیم حالا بریم سراغ مواد آلی شیمیایی که به سه دسته تقسیم می‌شوند.
- محصولات آلی‌شیمیایی (مانند لاستیک، رنگدانه‌ها، رنگ و رزین و پترورزین)
- مواد شیمیایی کشاورزی (مانند کودها و علفکش‌ها)
- مواد شیمیایی دارویی (مانند داروها و مواد معدنی لازم برای داروسازی)
مواد نیروی برق
مواد نیروی برق، موادی هستند که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در تولید و انتقال برق مورد استفاده قرار می‌گیرند. مواد نیروی برق به سه دسته تقسیم می‌شوند.
- سوخت‌های حرارتی (مانند ذغال سنگ و گاز طبیعی)
- سوخت‌های هسته‌ای (مانند اورانیم و توریم)
- منابع انرژی تجدیدپذیر (مانند باد، خورشید و امواج دریایی)
مواد شیمیایی پایه
مواد شیمیایی پایه، مواد اصلی است که برای تولید محصولات شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. سه دسته اصلی مواد پایه عبارتند از:
- مواد شیمیایی اولیه (مانند کلر، سدیم و کلسیم)
- مواد حلال و حفاری (مانند آب خالص و مواد حفاری)
- مواد شیمیایی صنعتی (مانند سود، بازها و نفت اصلاح شده)
انواع مواد شیمیایی بر اساس کاربرد
علاوه بر دسته بندی مواد شیمیایی که در بالا گفتیم، برخی ها هم مواد شیمیایی بر اساس کاربرد آنها دسته بندی می‌کنند.
- مواد شیمیایی صنعتی
- مواد شیمیایی صنایع غذایی
- مواد شیمیایی شوینده‌ها
- مواد شیمیایی تصفیه آب
لیست مواد شیمیایی صنعتی
مواد شیمیایی صنعتی و مواد اولیه شیمیایی به طور عمده در مقیاس‌های بزرگ تولید می‌شوند و برای مصارف مختلف از صنعتی تا خانگی استفاده می‌شوند.
در زمینه مواد شیمیایی صنعتی، از جمله فرآیندهایی که این مواد مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توان به پالایش نفت و واحدهای پتروشیمی اشاره کرد. این فرآیندها مواد خام نفتی را به محصولاتی مانند سوخت، حلال، رزین و غیره تبدیل می‌کنند. همچنین این مواد در صنایع مختلف از جمله کشاورزی، محیط زیست، صنایع غذایی، بهداشت، دکوراسیون و صنعت حمل و نقل استفاده می‌شوند.
از طرفی، مواد شیمیایی آزمایشگاهی به دلیل نیاز به خلوص بالا و دقت در تحلیل‌های شیمیایی، با مواد شیمیایی صنعتی که برای تولید مواد غذایی و خوراکی مورد استفاده قرار می‌گیرند، ارتباط دارند. اما درصد خلوص آنها ممکن است متفاوت باشد.
به این ترتیب، مواد شیمیایی در زمینه‌های مختلف از صنایع سنگین تا کاربردهای آزمایشگاهی و غذایی، اهمیت دارند و در تولید و مصرف محصولات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ردیف | نام ماده شیمیایی | فرمول شیمیایی | نام های دیگر ماده شیمی |
1 | استون | C3H6O | پروپانون، دی متیل کتون |
| 2 | متیل اتیل کتون | C4H8O | MEK، بوتانون |
3 | متیل ایزوبوتیل کتون | C6H12O | MIBK، متیل پنتانون |
| 4 | ایزوپروپیل الکل | C3H8O1 | 2-پروپانول، ایزو پروپانول |
5 | بوتانول | C4H9OH | نرمال بوتیل الکل |
| 6 | ایزوبوتیل الکل | C4H10O | ایزو بوتانول، ایزو پروپیل کاربینول |
7 | تولوئن | C7H8 | متیل بنزن، فنیل متان |
| 8 | اورتو زایلن | C8H10 | دی متیل بنزن |
9 | منومر استایرن | C8H8 | وینیل بنزن، سینامین، فنیل اتیل |
10 | اتیلن گلیکول | 2(CH2OH) | اتان دیول، مونو اتیلن گلیکول |
| 11 | دی اتیلن گلیکول | C4H10O3 | دی هیدروکسی دی اتیل اتر |
12 | تری اتیلن گلیکول | C6H14O4 | اتیلن دی اکسی دی اتانول |
| 13 | مونو اتانول آمین | C2H7NO | آمینو اتانول، هیدروکسی اتانول آمین |
14 | 2-اتیل هگزانول | C8H18O | 2-اتیل الکل |
15 | گلیسرول | C3H8O3 | گلیسرین، 3-2-1 پروپان تری ال |
| 16 | اپی کلرو هیدرین | C3H5ClO | 1-کلرو ۲-۳اپوکسی پروپان، ECH |
| 17 | آلیل الکل | C3H6O | ۲-پروپن |
18 | دی فینیلول پروپان | C15H16O2 | ۲-۲بیس پارا هیدروکسی فنیل پروپان، بیس فنول A |
| 19 | پیوالیک اسید | C5H10O2 | تری متیل استیک اسید، دی متیل پروپانوئیک اسید |
20 | متانول | CH3OH | الکل چوب ، کاربینول، متیل الکل، الکل متیلیک |
| 21 | اتانول | C2H5OH | اتیل الکل |
22 | آمیل نیتریت | C5H11NO2 | ایزو آمیل سالیسیلات، ایزوآمیل نیتریت، نیترامیل |
| 23 | آمونیوم دی کرومات | (NH4)2Cr2O7 | امونیوم بی کرومات |
24 | آمونیوم کلرید | NH4Cl | نشادر |
| 25 | آمونیوم آلومینیوم سولفات | Al2(SO4)3 | آلومینیوم سولفات، کیک آلوم |
26 | پلی وینیل الکل | (C2H4O)n | PVA ،PVAL، پلی اتانول |
| 27 | پلی وینیل پیرولیدون | (C6H9NO)n | PVP ، پلی ویدون |
28 | زاج آمونیاک | ammonium aluminum sulfate | زاج آمونیوم |
| 29 | تیزاب سلطانی | HNO3+3 HCl | aqua regia، ترکیب اسیدکلریدیک و اسیدنیتریک |
| 30 | آلومینیوم سدیم سولفات | NaAl(SO4)2·12H2O | زاج متخلخل، زاج سدیم |
31 | استیل سالیسیلیک اسید | C9H8O4 | آسپیرین |
| 32 | کربنات کلسیم | CaCO3 | گِل سفید، سنگ آهک |
33 | آمونیاک | NH3 | هیدروژن نیترید، نیتروسیل، تری هیدروژن نیترید |
| 34 | هیپوکلریت سدیم | NaOCl | آب ژاول ، وایتکس |
35 | هیدروژن پراکسید | H2O2 | آب اکسیژنه |
36 | سولفات باریوم | BaSO4 | باریت یا بلانک فاکس |
| 37 | سیلیکات منیزیم | Mg2SiO4 | تالک |
38 | سیلیکات آلومینیوم | Al2SiO5 | |
| 39 | سولفوریک اسید | H2SO4 | جوهر گوگرد، سولفات هیدروژن |
40 | نیتریک اسید | HNO3 | جوهر شوره |
| 41 | استیک اسید | CH3COOH | جوهر سرکه، جوهر انگور، اتانوئیک اسید |
42 | کلریدریک اسید | HCl | جوهر نمک |
| 43 | فرمیک اسید | HCOOH | جوهر مورچه، متانوئیک اسید |
44 | بوریک اسید | H3BO3 | اورتو بوریک اسید ، بوراسیک اسید |
| 45 | اگزالیک اسید | C2H2O4 | اسید شیرین |
46 | اسکوربیک اسید | C6H8O6 | ویتامین C |
| 47 | کلسیم اکسید | CaO | آهک زنده |
48 | کلسیم هیدروکسید | Ca(OH)2 | آب آهک، شیر آهک ، آهک شکفته |
| 49 | منیزیم هیدروکسید | Mg(OH)2 | شیر منیزی |
50 | پرمنگنات پتاسیم | KMnO4 | پرمنگنات |
| 51 | اوره | CO(NH2)2 | کاربامید |
52 | متیلن کلراید | CH2Cl2 | دی کلرو متان ، متیلن دی کلراید |
| 53 | منیزیم نیترات | Mg(NO3)2 | نیترات منیزیم |
54 | پتاسیم آلوم | KAl(SO4)2 | زاج سفید، تاواس |
| 55 | آزبست | – | پنبه نسوز، پشم شیشه، پنبه کوهی |
56 | سدیم بی کربنات | NaHCO3 | جوش شیرین |
| 57 | مس (II) سولفات | CuSO4 | کات کبود |
58 | آهن (II) سولفات ، فروس سولفات | FeSO4 | زاج سبز |
| 59 | کبالت (II) سولفات | CoSO4 | زاج سرخ |
60 | جیوه | Hg | مرکوری |
| 61 | پتاسیم کربنات | K2CO3 | نمک تارتار، خاکستر مروارید، کربنات پتاس |
62 | کربن دی اکسید | CO2 | گاز کربنیک |
| 63 | پتاسیم هیدروکسید | KOH | پتاس سوز آور |
64 | سدیم هیدروکسید | NaOH | سود سوزآور، سود پرک |
65 | آلومینا (آلومینیوم اکسید ناخالص) | Al2O3 | پودر سنباده |
| 66 | آمونیوم کلرید | NH4Cl | نشادر |
67 | فرمالدهید | CH2O | متانال، متیلن اکسید، متیل آلدهید |
68 | روغن سیلیکون | (Si(CH3)2O)n | – |
| 69 | کلروفرم | CHCl3 | – |
70 | هیدروکسید کبالت (II) | Co(OH)2 | cobaltous hydrate |
| 71 | هیپو فسفرو اسید | H3PO2 | فسفینیک اسید |
72 | گلوتار آلدئید | C5H8O2 | Pentane-15-dial |
لیست مواد شیمیایی صنایع غذایی
مواد شیمیایی در گرید غذایی اکثراً در فرآیند تهیه مواد غذایی به عنوان مواد نگهدارنده، تثبیت‌کننده، افزودنی برای طعم و رنگ مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای ورود یک ماده به دسته بندی مواد غذایی، لازم است که تأیید بهداشت جهانی را دریافت کند. مواد اولیه صنایع غذایی معمولاً دارای خلوص بالاتری هستند.
ردیف | نام ماده شیمیایی | فرمول شیمیایی |
1 | سدیم هگزا متا فسفات | Na3P |
2 | سوربات پتاسیم | C6H7KO2 |
3 | منتول | CH3OH |
4 | سدیم متا بی سولفیت | Na2S2O5 |
| 5 | کلسیم پروپیونات | CaC2H5COO2 |
| 6 | نیتریت سدیم | NaNO2 |
| 7 | هیدروکینون | C6H4OH2 |
| 8 | سولفات منیزیم ۷ آبه | MgSO4·7H2O |
لیست مواد شیمیایی شوینده‌ها
مواد شیمیایی معمولاً در محصولات شوینده دارای خاصیت سورفکتانت هستند. این ترکیبات قادرند در هر دو محیط آبی و آلی حل شوند و بدین ترتیب می‌توانند انواع لکه‌ها و چربی‌ها را از بین ببرند. همچنین، قابلیت ایجاد غشایی بر روی سطح، که می‌تواند باعث از بین رفتن غشاهای خارجی باکتری‌ها شود و در نتیجه منجر به مرگ آنها گردد.
ردیف | نام ماده شیمیایی | فرمول شیمیایی |
1 | ایزوتیازولین | Na3P |
2 | اسید سولفونیک | RS(=O)2–OH |
3 | بوراکس پنتا هیدرات | Na2B4O7·5H2O |
4 | تگزاپون | CH3(CH2)10CH2(OCH2CH2)nOSO3Na |
| 5 | سدیم لوریل سولفات | C12H25NaO4S |
| 6 | متا سیلیکات سدیم خشک | Na2SiO3 |